Audyt bezpieczeństwa maszyn

Audyt bezpieczeństwa maszyny – na czym polega?

Audyty bezpieczeństwa maszyn to działania mające na celu wykrycie wszelkich nieprawidłowości, które mogą wpływać na stan techniczny i bezpieczeństwo maszyny, a także sprawdzenie jej zgodności z obowiązującymi przepisami.

Audyt bezpieczeństwa maszyny obejmuje:

• stworzenie listy kontrolnej – jest to metodologia realizacji audytu oparta o obowiązujące przepisy;
• ocenę maszyny – tego, czy jej funkcjonowanie nie zagraża bezpieczeństwu, jaki poziom hałasu generuje, jaki jest jej czas zatrzymania, jaki jest stan obwodów sterowania;
• kontrolę dokumentacji maszyny – m.in. zweryfikowanie instrukcji i deklaracji zgodności;
• utworzenie raportu – powinien on uwzględniać wszelkie wdrożone działania naprawcze.

Po przeprowadzeniu kontroli pracodawca powinien przechowywać wyniki audytu dla organów nadzoru rynku.

Audyt bezpieczeństwa maszyny – kto może go przeprowadzić?

Audyt bezpieczeństwa maszyny powinien być przeprowadzony przez odpowiednio wykwalifikowanego specjalistę. Proces ten wymaga nie tylko znajomości przepisów – norm i dyrektyw europejskich – ale także doskonałej znajomości budowy maszyn. Najprostszym sposobem jest skorzystanie z usług profesjonalnej firmy, takiej jak CEMARK, która rzetelnie i kompleksowo przeprowadzi ten proces dla Ciebie i Twojej firmy.

Jakie wymagania prawne muszą spełnić producenci i użytkownicy maszyn?

Nowe maszyny wprowadzane do obrotu podlegają przede wszystkim zapisom zawartym w Dyrektywie 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn. Jednym z wymagań znajdującym się w dyrektywie jest przeprowadzenie przez producenta oceny ryzyka. W związku z tym, przed dopuszczeniem maszyny do obrotu należy przeanalizować zagrożenia związane z jej użytkowaniem. Wykonując audyt bezpieczeństwa maszyny, dobrze jest posiłkować się normami zharmonizowanymi z dyrektywą maszynową. Normy te można podzielić na 3 rodzaje:

• typu A – istnieje jedna norma typu A, EN ISO 12100, która opisuje procedury i zasady identyfikacji zagrożeń występujących na maszynie;
• typu B – są to normy, który mówią, jak zaprojektować poszczególne „elementy” maszyny, np. układ elektryczny i sterowania, osłony, układ pneumatyczny, wyłączniki awaryjne itp.;
• typu C – normy te mówią o konkretnych maszynach, np. tokarkach, frezarkach, piłach. W danej normie mamy wyszczególnione wymagania dla danego typu urządzenia, opisane są wymagane poziomy bezpieczeństwa, rodzaje osłon i zabezpieczeń. Normy typu C bardzo pomagają w ocenie pod względem bezpieczeństwa maszyny.

Po ocenie ryzyka, dostosowaniu maszyny i stworzeniu dokumentacji producent nanosi oznaczenie CE i wystawia deklarację zgodności, która przekazywana jest razem z maszyną.
Użytkownicy maszyn oraz firmy kupujące „stare” maszyny podlegają także pod wymagania Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Każda maszyna pracująca na zakładzie powinna być oceniona pod kątem ww. rozporządzenia. Mówimy tutaj zarówno o nowych, jak i używanych maszynach. Wymaganie to jest w §26.1. W przypadku, gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy. W związku z tym zapisem każdy pracodawca powinien przeprowadzić taką kontrolę bezpieczeństwa maszyny pod względem minimalnych wymagań.

Na co zwrócić uwagę podczas zakupu maszyny?

Aby audyt przebiegał sprawnie i nie generował zbyt dużych kosztów związanych z dostosowaniem maszyny do obowiązujących przepisów, należy podczas zakupu zwrócić uwagę na jej stan i posiadaną dokumentację. Przy zakupie maszyn spoza terenu UE na granicy można spotkać się z wymogiem przedstawienia deklaracji zgodności oraz instrukcji obsługi. Bez tych dokumentów procedura odprawy może się bardzo skomplikować, a w niektórych przypadkach będzie niemożliwa. Dlatego przed dokonaniem zakupu zawsze należy poprosić producenta o te dokumenty. Nowe maszyny zakupione na terenie UE również muszą posiadać deklarację zgodności oraz instrukcję obsługi, o co zadbać powinien nabywca.

Podstawową kwestią są oględziny maszyny. Jeżeli maszyna nie ma osłon, brakuje zabezpieczeń na przewodach, brak jest tabliczki znamionowej, to w tej sytuacji powinno się podejść do maszyny ze szczególną ostrożnością. Dobrą praktyką jest poproszenie od producenta certyfikatów i raportów z jednostki badawczej, aczkolwiek w większości przypadków producent nie ma obowiązku robienia takich badań w jednostce certyfikującej. Przed zakupem można również udać się na audyt bezpieczeństwa maszyny, aby określić czy rzeczywiście spełnia ona wszystkie wymagania.

Przy zakupie używanych maszyn na terenie UE bezwzględnie należy zwracać uwagę na ich stan i posiadanie odpowiednich zabezpieczeń. W przypadku braku np. osłon po przeprowadzeniu oceny minimalnych wymagań inwestor będzie zobowiązany do ich założenia. Często przebudowa i dołożenie zabezpieczeń może być droższe niż zakup nowej maszyny lub używanej, posiadającej wszystkie środki bezpieczeństwa. Dodatkowo dobrze jest poprosić o posiadaną dokumentację. Należy pamiętać również, że maszyny używane sprowadzane spoza UE traktowane są jak nowe, czyli muszą posiadać oznaczenie CE oraz deklarację zgodności od producenta.

Audyt bezpieczeństwa maszyny. Dlaczego jest tak ważny?

Każdy przedsiębiorca inwestujący w maszyny powinien kierować się zdrowym rozsądkiem. Można bowiem kupić od producenta sprzęt za połowę ceny z pełną dokumentacją, deklaracją zgodności i oznaczeniem CE, jednak nieposiadający odpowiednich zabezpieczeń. W takiej sytuacji po przeprowadzeniu audytu bezpieczeństwa może okazać się, że nie spełnia on minimalnych wymagań i będzie wymagał dostosowania. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami, opóźnieniem startu produkcji czy w skrajnej sytuacji nawet z wypadkiem podczas pracy przy maszynie. Pamiętaj, że producent zawsze musi wystawić deklarację zgodności na zgodność z wymaganiami zasadniczymi, a pracodawca przeprowadzić audyt minimalnych wymagań. Deklaracja zgodności nie zwalnia pracodawcy od odpowiedzialności za użytkowanie niebezpiecznej maszyny.