W erze dynamicznego rozwoju technologii i automatyzacji coraz więcej przedsiębiorstw korzysta z zaawansowanych systemów maszyn, które współpracują ze sobą, tworząc złożone linie produkcyjne i procesy operacyjne.
Aby zapewnić bezpieczeństwo, zgodność z przepisami oraz niezawodność, maszyny zespolone muszą przejść proces certyfikacji. Na początek musimy odpowiedzieć na pytanie, co to jest maszyna zespolona? Zarówno dyrektywa maszynowa 2006/42/WE, jak i Rozporządzeni Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1230 w sprawie maszyn wprowadza definicję maszyny zespolonej.
Aby grupa pojedynczych maszyn lub maszyn nieukończonych mogła być uznana za zespół maszyn, muszą być spełnione następujące kryteria:
- Poszczególne jednostki są zestawione tak, aby wspólnie realizować określoną funkcję, na przykład produkcję konkretnego produktu.
- Jednostki są funkcjonalnie połączone, co oznacza, że działanie jednej maszyny bezpośrednio wpływa na działanie innych maszyn lub całego zespołu. Z tego powodu konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka dla całego zespołu.
- Jednostki posiadają wspólny układ sterowania.
Maszyny, które są połączone, ale działają niezależnie od siebie, nie są uznawane za zespół maszyn według powyższej definicji.
Certyfikacja CE, będąca potwierdzeniem spełnienia europejskich dyrektyw, rozporządzeń i norm bezpieczeństwa odgrywa tu kluczową rolę. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, dlaczego certyfikacja jest niezbędna, jakie korzyści przynosi oraz jakie wyzwania mogą pojawić się na drodze do jej uzyskania.
Wprowadzenie do certyfikacji CE
Certyfikacja CE, czyli Conformité Européenne, jest oznaczeniem potwierdzającym, że produkt spełnia unijne wymogi bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska. Oznaczenie to jest niezbędne dla produktów sprzedawanych na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Certyfikacja CE obejmuje szeroką gamę produktów, w tym pojedyncze maszyny oraz złożone systemy maszyn.
Dla użytkowników certyfikacja CE oznacza, że producent przeszedł całą procedurę oceny zgodności i produkt został dokładnie przetestowany i spełnia wszystkie wymagane standardy. Jest to szczególnie ważne w przypadku linii produkcyjnych, gdzie współpraca różnych maszyn musi odbywać się bezpiecznie i bez zakłóceń.
Certyfikacja CE połączonych maszyn
Kiedy mówimy o certyfikacji CE dla modułów maszyn, mamy na myśli ocenę zgodności całego systemu, a nie tylko poszczególnych jego części. Na przykład, jeśli przedsiębiorstwo korzysta z kilku maszyn współpracujących ze sobą, każda z nich musi być certyfikowana, a cały system musi spełniać wymogi CE.
Przykłady takich sytuacji obejmują:
- linie produkcyjne — gdzie maszyny muszą współpracować w sposób bezpieczny i efektywny;
- systemy magazynowe — zintegrowane rozwiązania do automatyzacji procesów składowania i przepływu towarów;
- instalacje przemysłowe — kompleksowe systemy wykorzystywane w różnych branżach, takich jak motoryzacja czy przemysł spożywczy.
Zespół maszyn nie musi obejmować całego zakładu przemysłowego, który może składać się z wielu różnych maszyn i urządzeń od różnych producentów. Aby stosować dyrektywę maszynową, duże instalacje są zazwyczaj dzielone na mniejsze sekcje, które można traktować jako zespoły maszyn.
W każdym przypadku konieczne jest wykonanie oceny ryzyka, aby uwzględnić wszystkie potencjalne zagrożenia wynikające z interakcji między tymi sekcjami. Nawet jeśli instalacja nie jest uznawana za zespół maszyn, ciąg technologiczny musi być dostosowany do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
Certyfikacja zespołów maszyn gwarantuje, że nie wystąpią żadne nieprzewidziane zagrożenia podczas ich współpracy. Jest to szczególnie ważne w przypadku, gdy różne maszyny pochodzą od różnych producentów i muszą działać jako jeden zintegrowany system.
Połączenia maszyn a CE — jak wygląda proces certyfikacji?
Proces certyfikacji CE dla systemów maszyn jest wieloetapowy i wymaga skrupulatnego podejścia.
- Ocena ryzyka — identyfikacja potencjalnych zagrożeń związanych z użytkowaniem systemu. Na tym etapie ocenia się wszystkie możliwe scenariusze związane z bezpieczeństwem, awarii i ich skutki dla operatorów oraz otoczenia. Pomocne w ocenie ryzyka mogą być normy zharmonizowane.
- Ocena zgodności — udowodnienie, że cały zespół maszyn spełnia wszystkie odpowiednie dyrektywy oraz rozporządzenia unijne, takie jak dyrektywa maszynowa (w przyszłości nowe rozporządzenie maszynowe 2023/1230), dyrektywa dotycząca kompatybilności elektromagnetycznej czy dyrektywa niskonapięciowa.
- Dokumentacja techniczna — przygotowanie i przechowywanie dokumentów potwierdzających zgodność, takich jak instrukcje obsługi, rysunki, schematy, wyniki badań i testów. Dokumentacja musi być szczegółowa i dostępna na żądanie organów nadzoru.
- Deklaracja zgodności — oficjalne potwierdzenie, że maszyna zespolona spełnia wymogi CE. Jest to dokument podpisany przez producenta lub jego przedstawiciela, który potwierdza zgodność CE w systemach.
Wymogi CE dla połączonych urządzeń
Kompleksowe systemy maszyn, takie jak linie montażowe czy zautomatyzowane systemy magazynowe, muszą spełniać specyficzne wymogi CE.
- Bezpieczeństwo operacyjne — zapewnienie, że system działa bezpiecznie w każdych warunkach. Obejmuje to zastosowanie odpowiednich osłon, systemów awaryjnych i procedur bezpieczeństwa.
- Ochrona zdrowia — minimalizowanie ryzyka dla operatorów i innych osób znajdujących się w pobliżu maszyn. Ważne jest, aby wszystkie komponenty systemu były bezpieczne, ergonomiczne i nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia.
- Ochrona środowiska — spełnianie norm dotyczących emisji hałasu i zanieczyszczeń. Maszyny muszą być zaprojektowane i użytkowane w sposób minimalizujący negatywny wpływ na środowisko.
W wielu branżach, takich jak przemysł motoryzacyjny, farmaceutyczny czy spożywczy tworzone są linie produkcyjne, dla których certyfikacja CE jest niezbędna. Przykładowo, w branży motoryzacyjnej często łączy się przenośniki taśmowe, tokarki CNC i roboty w jednej celi zrobotyzowanej, z których wychodzi gotowy wyrób po obróbce. W większości przypadków taka cela zrobotyzowana będzie podlegać pod certyfikację CE.
Zintegrowane maszyny — CE: korzyści z certyfikacji
Certyfikacja CE dla zespołów maszyn przynosi wiele korzyści. Dla producentów oznacza to łatwiejszy dostęp do rynku EOG oraz zwiększoną konkurencyjność. Użytkownicy mogą mieć większą pewność, że korzystają z bezpiecznych i zgodnych z normami produktów. Dodatkowo certyfikacja zwiększa zaufanie klientów i partnerów biznesowych, co może prowadzić do wzrostu sprzedaży i rozwoju firmy.
Korzyści z certyfikacji CE obejmują także:
- zwiększenie bezpieczeństwa — minimalizacja ryzyka wypadków i awarii;
- zgodność z przepisami — uniknięcie kar i sankcji za nieprzestrzeganie przepisów;
- poprawa reputacji — pozytywny wizerunek firmy dbającej o bezpieczeństwo i jakość.
Najczęstsze wyzwania w procesie certyfikacji
Proces certyfikacji zespołów maszyn może być skomplikowany i napotykać na różne wyzwania. Do najczęstszych problemów należą:
- brak jednolitych standardów — różne interpretacje dyrektyw i norm unijnych. Producenci mogą napotkać trudności w jednoznacznym zrozumieniu wymagań i ich stosowaniu w praktyce;
- złożoność techniczna — trudności w zapewnieniu, że wszystkie elementy systemu działają poprawnie. Linie produkcyjne składają się z wielu komponentów, które muszą być ze sobą kompatybilne. Prawidłowa automatyzacja produkcji to zadanie dla całego zespołu.
- koszty — wysokie koszty przeprowadzenia niezbędnych testów i przygotowania dokumentacji. Proces certyfikacji wymaga nakładów finansowych, które mogą być znaczące, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Aby radzić sobie z tymi wyzwaniami, warto skorzystać z usług doświadczonych konsultantów i specjalistów ds. certyfikacji. Profesjonaliści mogą pomóc w przeprowadzeniu analizy ryzyka, przygotowaniu dokumentacji i przeprowadzeniu niezbędnych testów.
Dlaczego certyfikacja maszyn zespolonych jest niezbędna?
Certyfikacja CE dla maszyn zespolonych zapewnia ich bezpieczeństwo i zgodność z normami europejskimi. Pomimo wyzwań związanych z procesem certyfikacji, korzyści płynące z posiadania certyfikacji CE są nieocenione. Posiadanie deklaracji zgodności i znaku CE to nie tylko konieczność spełnienia wymogów prawnych, ale także budowanie zaufania i reputacji na rynku. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą rozwijać się w sposób zrównoważony i osiągać sukcesy w konkurencyjnym środowisku biznesowym.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu. Współpracujemy z firmą Technoma sp. z o. o., która specjalizuje się w bezpieczeństwie maszyn, automatyzacją produkcji oraz modernizacją maszyn.