Modernizacja maszyny a znak CE

Bardzo często w zakładzie produkcyjnym potrzebujemy w mniejszym lub większym stopniu zmodernizować maszynę. Dotyczy to takich czynności jak remont, wymiana komponentów maszyny, montaż lub ściągnięcie osłon, zmiana parametrów pracy, dołożenie komponentów, tworzenie ciągów technologicznych i wiele innych. Przy tych czynnościach musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy nasze działania na maszynie wymagają nowego znaku CE, czy wystarczy spełnienie wymagań minimalnych? To i inne pytania są często zadawane przez producentów i użytkowników maszyn. Dotyczy to zarówno maszyn nowych (wprowadzonych do obrotu po 1 stycznia 2003), jak i starych (wprowadzonych do obrotu przed 1 stycznia 2003).

PRAWO O MODERNIZACJI MASZYN

Zarówno dyrektywa maszynowa 2006/42/WE, jak i inne przepisy prawa, także krajowego, niewiele mówią o tym, czym jest modernizacja maszyny. Próżno jest w nich szukać zapisów mówiących o tym, kiedy powinno dojść do modernizacji maszyny. W obszernym przewodniku po dyrektywie maszynowej wydanym przez Komisję Europejską można znaleźć jedynie zapis w par. 72, który mówi, że: „Dyrektywa w sprawie maszyn ma również zastosowanie do maszyn uzyskanych w wyniku istotnego przekształcenia lub przebudowania maszyn używanych, że można je uznać za nowe maszyny”. Powyższe zdanie opisuje, że jeżeli dochodzi do „głębokiej modernizacji” to zastosowanie ma dyrektywa maszynowa i musi zostać nadany znak CE.

Pomimo faktu, iż dyrektywa narzędziowa 2009/104/WE posługuje się pojęciem „modernizacja”, to nie wyjaśnia jego znaczenia. Dopiero z pomocą przyszło niemieckie Ministerstwo Pracy wydając dokument “Wesentliche Veränderung von Maschinen”. Dokument ten, tak jak większość Dyrektyw Nowego Podejścia, mówi o przeprowadzeniu oceny ryzyka. Niestety dokument ten jest tylko wskazówką, a nie wytycznymi jak stosować prawo w tym zakresie.

To użytkownik/modernizator musi określić, czy doszło do modernizacji, czy też nie. Podczas dokonywania takiej oceny pomocne mogą być okazać się poniższe wskazówki.

OCENA RYZYKA PODCZAS MODERNIZACJI

W czasie modyfikacji maszyny powinniśmy przeprowadzić i udokumentować ocenę ryzyka. Podczas takiej oceny musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy podczas modernizacji doszło do zwiększenia aktualnych zagrożeń oraz powstania nowych? Pomocna podczas przeprowadzania oceny ryzyka jest norma EN 12100, która bardzo nam ułatwi to zadanie, a także diagram znajdujący się poniżej.

CO ZROBIĆ, GDY DOSZŁO DO GŁĘBOKIEJ MODERNIZACJI?

Dokonaliśmy głębokiej modernizacji np. poprzez zwiększenie obrotów wrzeciona tokarki, dodanie nowych funkcji na maszynie, czy też poprzez zmniejszenie jej osłony. W takim przypadku użytkownik dokonujący przeróbek staje się producentem nowej maszyny i musi przejść cały proces oceny zgodności, czyli:

• Przeprowadzić ocenę ryzyka;
• Dostosować maszynę do wymagań zasadniczych;
• Stworzyć dokumentację techniczną;
• Wystawić deklarację zgodności i nadać oznaczenie CE.

Może się zdarzyć przypadek, że maszyna znajduje się w załączniku nr. 4 do Dyrektywy, wtedy w procesie oceny zgodności będzie brać udział także jednostka notyfikowana.

CO ZROBIĆ, GDY NIE DOSZŁO DO GŁĘBOKIEJ MODERNIZACJI?

Gdy nasze działania na maszynie nie doprowadziły do głębokiej modernizacji, a jedynie przeprowadzaliśmy np. gruntowny remont, wymieniliśmy silniki, prowadnice i zniszczone osłony. Użytkownik w takim przypadku nie staje się producentem. Jednak przed przekazaniem maszyny trzeba sprawdzić, czy spełnia minimalne wymagania bezpieczeństwa zawarte w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Czynności kontrolne może wykonać sam pracodawca, pracownicy lub inne osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Nie jest wówczas jednak konieczne nadawanie znaku CE.